رودخانه های منطقه آناتولی شرقی
ترکیه
کوه های با شکوه آرارات و دریاچه وان در آناتولی شرقی قرار دارند. این منطقه غنی از پوشش گیاهی طبیعی و دارای بسیاری از مراکز اسکی خیره کننده و همچنین مکان های باستانی بی نظیری است. اگر می خواهید از مناطق غربی دور باشید و به دورانی برگردید که زندگی مانند گذشته جریان دارد، پس این منطقه برای شما مناسب است!
منطقه آناتولی شرقی دارای منابع آب غنی است زیرا رودخانه های فرات، دجله، چروخ، ارس و قرعه از اینجا سرچشمه می گیرند.
رود ارس
ارس، از ترکیه شروع می شود و سپس در امتداد مرز بین ترکیه و ارمنستان، منطقه نخجوان آذربایجان با ترکیه ، ایران ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان جریان دارد و سرانجام به رودخانه قرعه در آذربایجان سرازیر می شود. به قسمت جنوبی کوه های قفقاز صغیر می ریزد و سپس به قرعه که به شمال کوه ها ی قفقاز صغیر می ریزد می پیوندد. مساحت کل آن ۱۰۲۰۰۰ کیلومتر مربع به طول ۱۰۷۲ کیلومتر است که ۵۴۸ کیلومتر آن در ترکیه واقع شده است. یکی از دلایل مهم اهمیت ارس در طول تاریخ این است که، رودخانه ای است که از زمان های بسیار قدیم بین کشورهای مختلف مرز ایجاد کرده است. به عنوان مثال ، پایه های مرزهای شمالی امپراطوری اسکندر بزرگ در قسمت مرکزی این رودخانه قرار داشت. رودخانه ارس یکی از بزرگترین رودخانه های منطقه قفقاز است.
در سال ۲۰۰۶ یک مرکز تحقیقات و آموزش پرندگان در دهکده چیریکلی سفلی که از توابع شهرستان توزلوجه استان ایغدیر ترکیه میباشد توسط یک نهاد مردمی بنام طبیعت شمال (کوزی دوغا) در دره یا همان وادی ارس راه اندازی شد. این، یکی از دو ایستگاه حلقه زدن پرندگان است که در طول سال در ترکیه فعال است.
رودخانه مراد
رودخانه مراد که با نام فرات شرقی نیز شناخته می شود، منبع مهم رود فرات است. یونانیان و رومیان باستان این رودخانه را آرسانیاس می نامیدند. این دریاچه از شرق ترکیه در شمال دریاچه وان و از نزدیکی کوه آرارات سرچشمه گرفته، از بین مناطق کوهستانی تا ۷۲۲ کیلومتر به سمت غرب جریان دارد. رودخانه مراد قبل از احداث سد کبان، در حال پیوستن به رود قره سو یا فرات غربی بوده و در ۱۰ کیلومتری شمال محل سد و ۱۳ کیلومتری شمال منطقه کبان بوده است. این رودخانه در محل تلاقی سد آلپ اصلان شهر موش قرار دارد. این رودخانه که زمانی دارای بزرگترین سد ترکیه بود، در سال ۱۹۷۴ میلادی تکمیل شد و در تأمین انرژی الکتریکی مخزن سد کبان نقش پیدا کرد.
در این منطقه زمستان ها سخت و برفی است. پس از ذوب شدن برف در مناطق پست، برف در ییلاق شروع به ذوب شدن می کند و به طور مداوم رودخانه مراد را پر می کند. کوه های مرتفع منطقه و همچنین برف و باران زیاد به معنای وجود منابع آب غنی فراوان در این منطقه است. شاخه هایی که از این چشمه های سبز سرچشمه می گیرند رودخانه مراد را تغذیه می کنند و آن را به یک رودخانه همیشه جاری و قدرتمند تبدیل می کنند.
رودخانه قره سو
رودخانه فرات غربی یا قره سو بعنوان یکی از دو منبع سرچشمه رود فرات، یکی از طولانی ترین رودهای منطقه شرق ترکیه میباشد. طول آن حدود ۴۵۰ کیلومتر است.
این رودخانه از کوه دوملو درشهر ارزروم سرچشمه می گیرد و به دشت های بزرگ اطراف ارزروم می ریزد. این رودخانه با رودخانه سرچمه ادغام می شود، سپس از غرب از روی ارزینجان عبور میکند، ابتدا به جنوب و سپس به غرب می چرخد و شاخه توزلا سو را در بر می گیرد. این رودخانه از یک گذرگاه صخره ای بین ارزینجان و کماح عبور می کند و به رودخانه گونیه می پیوندد. نزدیک قصبه کوچک کمالیه، قبل از آنکه یک چرخش تند به جنوب شرقی انجام دهد تا از طریق یک دره عمیق به دریاچه سد کبان در فرات برود، آخرین شاخه خود را به نام چالتی سویو دربر می گیرد. قبل از ساخت سد کبان، قره سو در حال پیوستن به رودخانه مراد در ۱۰ کیلومتری بالای سد و ۱۳ کیلومتری بالاتر از منطقه کبان بود. رود هارپاسوس که گزنفون در آنابازیس ۱۸/۷ از آن نام برد ، تصور می شود که آبهای چشمه قره سو یا رود چروخ باشد. زمانی که دما در ترکیه در سال ۲۰۰۵ به ۲۵ - درجه سانتیگراد رسیده بود رودخانه یخ بسته و توسط مردم منطقه به عنوان یک زمین فوتبال استفاده شده بود.